PODRÓŻE

Książki o Japonii i japońskiej kulturze, które warto znać – lista książek o Japonii

24 września 2023

Przygotowuje się od kilku tygodni do mojej wyprawy do Japonii, którą poprowadzę w ramach Soliści Adventure Club, już w listopadzie. Wszystkie miejsca na mój trip są sprzedane, ale jeśli chcecie odwiedzić Japonię i poznać ją w pigułce z najlepszymi liderami w klimacie innym niż typowe zwiedzanie z biurem podróży łapcie tu listę następnych terminów. W ramach moich przygotowań zawsze szukam pozycji reportażowych, które przybliżyłyby mi interesujące mnie zagadnienia, kulturę kraju, smaczki i niuanse, które chciałabym poznać, jeszcze zanim moja noga stanie na nowej ziemi. Wszystko po to, by jak najlepiej zrozumieć odwiedzane miejsce. Przygotowałam więc listę książek, na które natrafiłam podczas moich przygotowań do podróży. cześć z nich chcę przeczytać, część przekartkować jeszcze inne połknęłam w całości, a inne aktualnie mam na tapecie. Jak to ja czytam kilka pozycji naraz, wybieram najważniejsze fragmenty i próbuje z tej mozaiki różnorodności ułożyć w głowie obraz, który będę w stanie pojąć.

Japonia jest tak inna, od wszystkiego co dotychczas widziałam, a kultura tak bogata, że można dostać zawrotu głowy, gdy postawi sobie się sobie za cel zrozumienie tego kraju. Nie robię sobie presji, nie zakładam, że zrozumiem, ale chciałabym się nieco przybliżyć do tego by z nieco większym zrozumieniem przyjąć to co zastanę na miejscu. Jeśli chcecie poznać kulturę Japonii i poszukujecie gotowej listy pozycji książkowych. Dobrze trafiliście.Dzielę się z wami tym na co natrafiłam w moim przed podróżniczym researchu, pozycji, które warto znać. Gotowi na zderzenie z nową kulturą poprzez literacką podróż?

Książki o Japonii, które warto znać

Ceremonia picia herbaty

“Księga Herbaty‘ – Kakuzo Okakura

Picie herbaty to nie codzienna czynność na rozgrzanie żołądka czy zmarzniętych rąk, to rytuał. Celebracja. O tym jest ta książka napisana w 1906 roku, którą możemy potraktować jak przewodnik by zrozumieć znaczenie herbaty, a właściwie ceremonii picia herbaty w życiu japończyków, poznać historię i wpływ na tamtejsze architekturę, sztukę i życie codzienne. Jest to książka pomyślana jako wprowadzenie do japońskiej estetyki i sztuki życia dla zachodnich czytelników. To od niej warto zacząć

Kultura japońska

“Kultura japońska” – Paul Varley

To książka, od której warto zacząć, bowiem jak głoszą recenzenci: “ To arcydzieło, zamykające tak wiele na tak niewielu stronach”. Ostrzegam jednak, że to literatura naukowa. Stworzona tak by przybliżyć wszystkie kwestie japońskiej kultury w sposób zrozumiały. Nie jest to lektura najłatwiejsza, ale dla wyposażonych w mazaki, zakreślacze będzie na pewno bardzo wzbogacająca.

w tym temacie jest wiele pozycji m.in:

“Japończycy. Kultura i społeczeństwo” – Joy Hendry

Książka pozwalająca zrozumieć jak funkcjonuje Japońskie społeczeństwo, jak reagowało na ważne wydarzenia, zagadnień takich jak nowe ojcostwo, zainteresowanie polityką czy rozwój atrakcji Okinawy.

“Zrozumieć Japonię” – Dorota Ugorowska

Dorota Ugorowska, poświęciła poznawaniu Japonii blisko 20 lat życia, daje nam głębsze spojrzenie i szanse na zrozumienie kultury Japonii, rozbijając ją na zwarte rozdziały w których porusza takie zagadnienia jak: podróż po japnii, historii, kultura, życie w japonii, natura, społeczeństwo, religie. A wszystko to przedstwione w sposób przystępny zmieszany z osobistymi przeżyciami autorki, które są punktem wyjścia do lepszego zrozumienia kultury, mentalności i tradycji Japończyków.

Religia w Japonii

“ Religie w kulturze popularnej Japonii” – praca zbiorowa

To zbiór artykułów różnych autorów, którzy próbują zgłębić temat religii w Japonii i ich ujęcia w popkulturze. Znajdziemy tu takie zagadnienia jak: “Wątki religijne w popkulturze Japonii na przykładzie wybranych”, “Wizerunek śnieżnej damy (yuki onna) w mandze i anime”, “Wizerunek władczyni-szamanki Himiko w kulturze popularnej Japonii” i wiele innych bardzo wąskich obserwacji naukowych. Zdecydowanie pozycja dla pasjonatów mang i anime

Kimono japońskie

“Kimono. Jego dzieje i miejsce w kulturze japońskiej” – Barbara Zaborowska

To bardzo istotna pozycja, by zrozumieć historię ubioru japońskiego, nie tylko kimona ale wcześniejsze tradycyjne stroje i ich przekształcenia nim kimono uzyskało formę jaką znamy dziś na zachodzie i kojarzymy z popkultury. To książka, dzięki, której kawałek wzorzystego materiału – nabierze dla nas znaczenia. Będziemy mogli wpisać go w kontekst kulturowy, zrozumieć znaczenie i powiązania z tradycją, a nawet więcej, skojarzyć jakie wzory, koory i kroje przypisane były jakim warstwom społecznym. Dzięki tej lekturze, bez zająknięcia, nazwiemy Kimono mianem dzieła sztuki wdzięcznie odzwierciedlającego silny wpływ środowiska i klimatu Japonii.

Gejsza – japońska kultura gejszy

“Gejsza. Żywa tradycja” -Kyoko Aihara

Historia gejszy jest pociągająca, by ją zgłębić warto sięgnąć książkę, która przybliży nam ten niedostępny świat. “Gejsze są historycznie związane ze starożytną japońską stolicą Kioto, gdzie odwieczne formy ich szkolenia kultywuje się do dzisiaj. Gejsze wywodzące się z Kioto nazywane są maiko (gejsza – praktykantka, dosłowne, poetyckie tłumaczenie zawarte jest w książce) podczas okresu szkolenia i geiko (gejsza – profesjonalistka, choć słowo to w wolnym tłumaczeniu oznacza „kobietę sztuki”),kiedy osiągną wymagany poziom umiejętności artystycznych.” Książka pozwala nam prześledzić jak wyglądało życie gejszy, opisując każdy aspekt życia tych wyjątkowych kobiet.

O gejszach napisano wiele jest też elementem popkultorowych inspiracji jak chociazby w książce czy filmie “Wyznania Gejszy”. Często myląc je z kurtyzanami czyli ekskluzywnymi prostytutkami, jak chociażby pozycja “Tajemnice sypialni gejszy” – Carmen Domingo, w której autorka wrzuciła do jednego wora tayuu i orian ( gejsze i kurtyzany), powielając błędnie stereotyp.

Życie w japońskiej korporacji

“Planeta K. Pięć lat w japońskiej korporacji”- Piotr Milewski

Jak wygląda życie w japońskich korporacjach, jak w praktyce wygląda kultura pracy w Japonii. O tym najlepiej “posłuchać” od kogoś, kto doświadczył jej na własnej skórze. Autor książki Piotr Milewski ( zresztą również autor Dzienników Japońskich, o których niżej) miał okazję spędzić pięć lat pracując w Japonii. Na co dzień obserwując sposób życia i kult pracy Japończyków, obserwacje tym cenniejsze, że pisane przez osobę z zewnątrz, której łatwiej wychwycić niuanse, traktowane jak norme dla lokalsów. Książkę czyta się tym lepiej, że nie jest to reportaż, a zbeletryzowana historia, samego autora, którą chłoniemy niczym dobrze napisaną powieść.

Długowieczność Japońska

“Japoński przepis na stuletnie życie”- Junko Takahashi

Jeśli zastanawialiście się jak to możliwe, że w jednym miejscu na ziemi ( Japonii) żyje najwięcej stulatków na świecie i co jeszcze bardziej zaskakujące, są oni w doskonałej kondycji psychicznej i fizycznej, w tej książce znajdziecie odpowiedź, a nawet przepis jeśli dobrze przeanalizujecie historię życia przytoczonych tu 100 latków, z którymi przeprowadził rozmowy autor. Pytając ich co jedzą, jak wypoczywają, jak rozwijali swoje życie zawodowe. Bez wątpienia ciekawe spojrzenie na kraj kwitnącej wiśni.

Ikigai

“IKIGAI. Japoński sekret długiego i szczęśliwego życia” – Hector Garcia Piugcerver, Francesc Miralles Contijoch

Z sekretem długowieczności, ale też szczęścia łączy się pojęcie Ikigai. Według japońskiej kultury, każdy ma swoje Ikigai – siłę napędzającą go do życia, nie każdy z nas je jednak odnalazł, część z nas ciągle go poszukuje. By być szczęśliwym – należy odkryć swoje Ikingai. W książce, również znajdziemy wskazówki pochodzące od stulatków z Okinawy, by dożyć w zdrowiu i szczęściu stu lat.

o Ikigai powstało wiele książek, poniżej lista tytułów:

“IKIGAI. Japoński sposób na to, jak znaleźć sens w życiu” – Ken Mogi

“Trening ikigai” – Francesc Miralles , Hector Garcia

druga część książki tych samych autorów, to zestaw praktycznych wskazówek jak odnaleźć swoje ikigai

Ichigo Ichie

„Ichigo Ichie – japońska sztuka przeżywania niezapomnianych chwil” – Hector Garcia Piugcerver, Francesc Miralles Contijoch

Kolejne japońskie słowo, które przybliżają nam znani już autorzy z przewodników po Ikigai, tym razem na tapet biorą Ichigo Ichie, co na nasze zachodnie myślenie moglibyśmy przełożyć jako celebrację każdej chwili oraz być bardziej uważnym, a może nawet carpe diem. Znajdziemy w tej ksiązce ( która czytałam lata temu i muszę sobie odświeżyć) porady jak uwolnić się od przeszłości i przyszłości, co bardzo cenne – wykorzystać w życiu praktykę zen, zwiększyć samoświadomośc z naciskiem na midfullnes, otworzyć się na twórczą energię.

Wabi sabi

“Wabi sabi.Japońska sztuka dostrzegania piękna w przemijaniu” – Andrew Juniper

To pozycja, która stara się nam wyjaśnić, czym w japońskiej kulturze jest Wabi Sabi. Pojęcie silnie związane z kruchością i przemijaniem, stan umysłu, który jest świadomy otoczenia i akceptuje je. Jest to też kierunkowskaz, jak docenić piękno w życiu pełnym niedoskonałości, pękniętej filiżance, ale też prostocie natury, kroplach deszczu, porowatej fakturze kamieni, czy odcieniach zieleni otaczających nas roślin. Wabi sabi wtargnęło do naszej kultury jako pojęcie wnętrzarskie, styl inspirowany orientem, jednak by móc go zrozumieć, warto poznać filozofię, z której się wywodzi.

Kobiety w Japonii

“Kwiaty w pudełku. Japonia Oczami kobiet” – Karolina Bednarz

Świetny reportaż Karoliny Bednarz, pokazuje obraz Japonii jakiego nie znamy, z perspektywy kobiet, oczekiwań jakie na nich spoczywają. Utrwalonych schematów i ogromnej presji. Dowiemy się z niej, że kobiety, które nie spełniają społecznych oczekiwań nazywane są “kobietami kamieniami”, “ przegranymi psami” czy “świątecznym ciastem”. Otwierająca oczy bolesna lektura, wprowadzająca nas świat japonek z perspektywy historycznej do czasów współczesnych.

Bushido. Kultura Samurajów

“ Bushido dusza Japonii” – Inazo Nitobe

Napisany w 1900 roku przewodni drogi rycerza. Książka jest kodeksem rycerskim, etyki, kultury i postępowania jakie powinno przyświecać japońskiemu rycerzowi czyli samurajowi. Autor profesor cesarskiego kolegium Sapporo, dr. Inzao Nitobe przybliża nam niepisany kodeks Samurajów.

“ Spowiedź Samuraja” – Kokichi Katsu

Jeśli Japonia to dla Was świat Samurajów, to pozycja ta może Was zainteresować. Nie jest to jak wyżej teoretyczny przewodnik zasad i etyki, a opowieść napisana przed dwustu laty, przez Samuraja. Japonia widziana oczami ubogiego hatamoto. Napisana barwnym i obrazowym językiem historia, pozwala poznać rzeczywistość i realia życia samurajów.

Psychologiczne spojrzenie na Japonię

Poradników, napisanych przez japończyków, lub o japońskim sposobie podchodzenia, do życia organizacji czasu, sprzątania mamy sporo, w tym miejscu, chciałam wyróżnić kilka z nich, są to ciekawe lektury, które pozwalają spojrzeć na znane zagadnienia nie raz z przewrotnej zaskakującej strony.

Inne ciekawe pozycje poradnikowe:

“Magia Sprzątania” – Marie Kondo

“Odwaga bycia szczęśliwym”

“Odwaga bycia nielubianym”

Okagesama

“Okagesama. japoński przepis na udane życie” – Yutuka Yazawa

Czasem właśnie takiego przewodnika, który weźmie nas za rękę i lekkim piórem opowie o kulturze, tradycji i codzienności, trzeba nam przed podróżą najbardziej. To miła lektura, która pokazuje, czym jest szczęście i wdzięczność w Japonii. Okagesama – znaczy “ dzięki temu”, co jest zaskakująco często używanym zwrotem. Jeśli więc poszukujecie odpowiedzi na to jak żyć szczęśliwie w zgodzie z sobą, kulturą i naturą, może ten japoński sposób będzie dla Was inspiracją?

Szczęście po Japońsku

“Sztuka prostego życia. 100 wskazówek, jak osiągnąć szczęście i spokój ” – Shunmyo Masuno

Jeśli jesteśmy w temacie szczęścia, mamy tu kolejny poradnik, tym razem napisany przez japońskiego, buddyjskiego mnicha Shunmyo Masuno, który dzieli się w niej stopa praktykami mnicha zen. Autor pokazuje, jak praktykować zen w codziennym życiu za pomocą konkretnych i prostych porad. Myślą przewodnią książki jest, że nie musisz poszukiwać wyjątkowych doświadczeń to dzięki tym drobnym praktykom odzyskasz głęboki spokój wewnętrzny.

“Sztuka spokojnego życia. 48 wskazówek” – Shunmyo Masuno

Kolejna książka buddyjskiego mnicha zen, tym razem dzieli się z nami gotowymi praktycznymi lekcjami ( łącznie 38 lekcji), myślą przewodnią książki jest by cieszyć się bardziej odprężoną i pozytywną wersją siebie, bez leków i stresu.

Filozofia Kaizen

“Filozofia Kaizen. Jak mały krok może zmienić Twoje życie” – Robert Maurer

Filozofia kaizen, wkroczyła w naszą świadomość poprzez korporacje. To w uproszczeniu metoda małych kroków, która na przykładzie korporacji, pokazuje, że lepiej sprawdzają się systematyczne posunięcia do przodu za sprawą małych usprawnień, lepiej rozwija firmę niż wielkie inwestycje stosowane z doskoku. Książka przekłada filozofię kaizen na życie codzienne.

Kintsugi

“Kintsugi. Jak czerpać siłę z życiowych trudności” – Tomas Navarro

Kitsungi, to wyjątkowy japoński zwyczaj, japońska sztuka naprawiania potłuczonej porcelany za pomocą złota. Rytuał ten można odnieść do filozofii japońskiej sztuki życia. Naprawione naczynia, zyskują nowe życie, jednak uszkodzenia, nie są tuszowane, a wypełniane złota farbą, by podkreślić wcześniejsze zniszczenia, odnosząc to do życia, rany, blizny jakich doświadczamy, powinny być czyms z czego jestesmy dumni, co potrafimy przekuć w naszą super moc. Autor serwuje nam ciekawe spojrzenie na ból i cierpienie, sprzeczne z zachodnią kulturą, promującą odporność na cierpienie jako słuszną postawę gwarantującą szczęśliwe życie, Navarro twierdzi, że należy pozwolić bólowi wykonać swoją pracę – jest on przecież znakiem tego, że coś w naszym życiu wymaga zmiany i nie należy tego ignorować.

W tym temacie jest jeszcze jedna pozycja:

“Życie według Kintsugi. Jak pokochać niedoskonałości” – Kumai Candice

Etykieta japońska

“Etykieta japońska” – Boye Lafayette de Mente, Geoff Botting

Autorzy przybliżają i tłumaczą jak zrozumieć zasady panujące w japonii oraz jak wdrożyć je w życie, czy to w podróży czy tym bardziej pracując z Japończykami. Znajdziemy w niej odpowiedzi na pytania, jakie zasady obowiązują w japońskiej łaźni, jak zachować się w restauracji, na co zwrócić uwagę podczas spotkania biznesowego, dowiemy się z niej o kulturze prezentów ( i ich otwieraniu), a także o kulturze picia alkoholu w sytuacjach biznesowych.

Sztuka Japonii

“Japońska sztuka odnajdywania piękna w kamieniu. Sztuka suiseki i jej zastosowanie w sztuce bonsai ” – Vincent T. Covello, Yoji Yoshimura

Książka poświęcona sztuce suiseki – zapoczątkowanej blisko dwa tysiące lat temu, przez ludność Dalekiego Wschodu. Mówiąc wprost – estetyczny zachwyt nad kamieniami. Polegający na docenianiu i eksponowaniu kamieni o wyjątkowych kształtach i naturalnym pięknie. Prezentowanie tych niezwykłych kamieni, udoskonalone przez Japończyków przez następne stulecia – bądź w formie martwej natury, bądź w towarzystwie miniaturowych drzewek – przerodziło się w wyrafinowaną sztukę. Tym właśnie jest suiseki

“Yurei. Niesamowite duchy w kulturze japońskiej” – Zack Davisson

“Yokai. Tajemnicze stwory w kulturze japońskiej” – Michael Dylan Foster

Kuchnia Japonii

“Meshi. Kulinarny przewodnik po kulturze Japonii” – Arguile Katherine Tamiko

Słowo Meshi – znaczy gotowany ryż. To kluczowe bowiem, od razu wszystko się zaczyna, słów na określenie tego zboża, jest więcej niż na określenie miłości w języku Japońskim. Już w czasach starożytnych Japonia zyskała przydomek Mizuho no Kuni, czyli Kraina Obfitych Kłosów Ryżu. Książka jest opowieścią o 54 potrawach, opatrzonych wspomnieniami z domu rodzinnego. Ciekawa, ciepła i zachęcająca do odkrycia kulinarnej Japonii.

„Sushi i cała reszta” – Michael Booth

Autor poświęcił trzy miesięczny pobyt w Japonii na skosztowanie niemal wszystkiego co Japonia ma nam do zaprezentowania z swej kulinarnej strony. Swietnie napisana, pyszna ksiązka, która inspiruje by tworzyć swoją foodie liste!

Reportaże z podróży o Japonii

“Dzienniki Japońskie” – Piotr Milewski

Wciągająca opowieść drogi, o zdarzeniach, spotkaniach, kulturze i odkrywaniu Japonii bez planu i pieniędzy. Autostopem, na dziko, spiąc pod chmurka, z próba odkrycia tego kraju nieco poomacku. ( Autor późniejszej książki Pokolenie K – o pracy w korporacji japońskiej).

“Tokio. Biografia” – Stephen Mansfield

Książka przybliżająca historię miasta i jego bogatej kultury

„Poruszyć Świat. Japonia. Smaki i znaki” – Joanna Bator

Pozycja ta wyszła z pod pióra naukowczyni, antropolożki i badaczki, Joanny Bator, która pojechała do Japonii jako stypendystka japońskiego ministerstwa kultury. W Japonii spędziła dwa lata, efektem których była jej pierwsza ksiązka o kultrze Japonii – „Japonski Wachlarz”, a następnie po kilku latach -” „Rekin z parku Yoyogi”. Obydwie książki, wydane razem – znajdziemy w zbiorze: „Poruszyć Świat. Japonia. Smaki i znaki”. Dobrze, że wydawca się na to zdecydował po od lat cięzko było dostać gdziekolwiek „japoński wachlarz”.

Książki o historii Japonii

“Japonia, Chiny i Korea. O ludziach skłóconych na śmierć i życie” – Michael Booth

Historyczny rys, który może zaskoczyć, o animozjach lokalnych na dalekim wschodzie, o których często nie mamy nawet pojęcia.

“Historia Japonii” – Conrad Totman

Dla bardzo ambitnych, akademicki podręcznik, z którego korzysta się podczas studiów z japonistyki i orientalistyki. Kompendium wiedzy na temat japońskiej historii.

“Historia Okinawy” – Stanisław Meyer

Historia najbardziej “nie japońskiego” regionu kraju, przez lata funkcjonowała jako osobne królestwo ( Królestwo Riukitu), później Okinawa była traktowana jak półkolonia, zanim na dobre została włączona do Japonii wiosną 1945 roku.

Mam nadzieje zestawienie Wam się podobało. Lista jest kierunkiem w jakim można odkrywać Japonię, pozycji na temat kultury, sztuki i podróży po Japonii jest znacznie więcej, jeśli na coś natrafię, zaktualizuje wpis, jeśli macie własne polecenia przyjmę je z otwartymi ramionami!